Beheers de kunst van effectieve AI-communicatie om uw juridische praktijk te verbeteren
Voor juridische professionals
Deze prompting gids biedt een overzicht van de belangrijkste promptingtechnieken specifiek voor juridisch werk.
Deze prompting gids biedt een overzicht van de belangrijkste promptingtechnieken specifiek voor juridisch werk. Prompting is de kunst van het formuleren van effectieve vragen en opdrachten aan AI-tools. Hoe beter je prompt, hoe relevanter en bruikbaarder de output. Goede prompts verhogen de kwaliteit van juridische analyses, besparen tijd bij documentverwerking en helpen bij het structureren van complexe rechtsvragen. De technieken variëren van eenvoudige instructies tot geavanceerde (conversationele) methoden. Hoe gebruik je deze gids? Begin met de basistechnieken, experimenteer met verschillende tactieken en bouw zo je expertise op. De voorbeelden zijn direct toepasbaar in je dagelijkse praktijk.
AI-tools zoals ChatGPT, Claude en Gemini zijn niet gemaakt voor juridisch onderzoek. Zij hebben namelijk geen toegang tot rechtsbronnen (zoals actuele Nederlandse wet- en regelgeving of jurisprudentie). Bij vragen over specifieke wetsartikelen, uitspraken of regelgeving bestaat een groot risico op hallucinaties: de AI verzint dan overtuigend klinkende maar feitelijk onjuiste informatie.
Voor betrouwbaar juridisch onderzoek heb je twee opties:
Vertrouw nooit blind op AI-output bij juridische vragen zonder deze te verifiëren met betrouwbare bronnen.
Algemene principes voor het schrijven van goede prompts
AI-tools zijn geen vervanging voor juridische expertise. Gebruik ze als assistent bij research, structurering en eerste analyses, maar vertrouw niet blind op de output. Controleer altijd bronnen en conclusies. Zie prompting als een gesprek, niet als een eenmalige opdracht. Stel vervolgvragen, vraag om verduidelijking en verfijn stapsgewijs naar het gewenste resultaat.
Vage opdrachten leveren vage resultaten. Benoem precies wat je verwacht.
Leg uit waarom je iets vraagt en voor wie de output bedoeld is.
Start met een algemene vraag en zoom in op basis van het antwoord.
Probeer verschillende formuleringen en verfijn tot je het gewenste resultaat krijgt.
Toon het gewenste resultaat met een concreet voorbeeld.
Geef duidelijke beperkingen voor lengte, structuur of focus.
Controleer altijd juridische analyses en bronnen.
Deze vijf basistechnieken vormen de bouwstenen voor elke goede prompt. Beheers deze voordat je aan de slag gaat met complexere toepassingen.
Toelichting
Voor eenvoudige, directe vragen zonder voorbeelden. Effectief voor taken die duidelijk zijn en weinig context vereisen.
Voorbeeldprompt
Vat deze huurovereenkomst samen in 3 hoofdpunten.
Wel
Niet
Toelichting
Gebruik dit als je specifieke voorbeelden wilt geven van hoe de output eruit moet zien. Verhoogt de consistentie en kwaliteit aanzienlijk.
Voorbeeldprompt
Hier zie je hoe ik bepalingen uit een arbeidsovereenkomst samenvat: 1. Proeftijd: maximaal 1 maand, conform art. 7:652 lid 4 BW 2. Concurrentiebeding: geldig voor 12 maanden na einde dienstverband, geografisch beperkt tot Nederland Vat nu de volgende bepaling op dezelfde manier samen: ....
Wel
Niet
Toelichting
Voor complexe taken die meerdere stappen vereisen. Deel het probleem op in beheersbare delen.
Voorbeeldprompt
- Analyseer deze huurovereenkomst. - Identificeer risico's voor verhuurder. - Controleer op ongebruikelijke clausules. - Geef concrete implementatie-aanbevelingen.
Wel
Niet
Toelichting
Voor complexe juridische analyses waarbij stapsgewijze redenering vereist is. Verbetert de kwaliteit van juridische conclusies.
Voorbeeldprompt
Analyseer dit ontslagdossier stap voor stap: 1. Identificeer eerst de juridische vraag. 2. Bepaal welke artikelen uit het BW van toepassing zijn. 3. Beoordeel of de procedure correct is gevolgd. 4. Pas de regels toe op de specifieke feiten. 5. Evalueer de kansen van beide partijen. 6. Trek een gemotiveerde conclusie.
Wel
Niet
Toelichting
Geef de AI een specifieke rol en expertise. Beïnvloedt de toon en diepgang van het antwoord.
Voorbeeldprompt
Beantwoord mijn vragen als ervaren arbeidsrechtadvocaat die deze zaak moet beoordelen. Welke aspecten vind je het meest relevant?
Wel
Niet
Praktische toepassingen georganiseerd per rechtsgebied
Toelichting
Voor het verwerken van grote documenten
Voorbeeldprompt
- Deel dit document op in secties van max 20 pagina's. - Analyseer elke sectie apart op [criterium]. - Geef daarna een overkoepelende conclusie.
Toelichting
Houd controle over het proces
Voorbeeldprompt
- Analyseer <bestemmingsplan.pdf> op afwijkingsmogelijkheden. - Stop na elke relevante passage en wacht op akkoord van mij op je analyse. - Als alles geanalyseerd is, geef een overzichtelijke samenvatting.
Toelichting
Mutually Exclusive, Collectively Exhaustive
Voorbeeldprompt
Analyseer dit contract volgens het MECE-principe: Zorg dat je analyse: - Mutually Exclusive: elke clausule valt in één categorie (geen overlap) - Collectively Exhaustive: alle clausules zijn gedekt (volledig) Categoriseer in: verplichtingen partijen, financieel, aansprakelijkheid, beëindiging.
Toelichting
Stuur de vorm van het antwoord
Voorbeeldprompt
Beknopt: Vat deze analyse samen in maximaal drie alinea's. Direct: Maak een opsomming van de belangrijkste punten, zonder inleiding.
Toelichting
Voor correcte bronvermelding
Voorbeeldprompt
Je bent een juridische assistent voor het maken van voetnoten. Je gebruikt de kennis in de bijgevoegde 'Leidraad voor juridische auteurs' om voetnoten voor mij te maken. - Wanneer een gebruiker aan je vraagt om een voetnoot te maken, vraag je eerst uit welke bron de gebruiker wil citeren.
Toelichting
De standaard voor juridische analyse
Voorbeeldprompt
Analyseer deze zaak volgens het IRAC-framework: 1. Issue: Wat is de juridische vraag? 2. Rule: Welke wettelijke regels zijn van toepassing? 3. Application: Hoe passen deze regels op deze specifieke feiten? 4. Conclusion: Wat is de juridische conclusie?
Waarom dit werkt
Dwingt de AI om structuur aan te brengen en niet direct naar een conclusie te springen.
Toelichting
Voor betere contextualisering
Voorbeeldprompt
Voordat je deze juridische vraag beantwoordt, neem eerst een stap terug. - Welke bredere (juridische) principes zijn hier relevant? - Wat is de maatschappelijke context van dit vraagstuk? - Hoe past dit in de ontwikkeling van de rechtspraak? Geef daarna pas je specifieke juridische analyse.
Toelichting
Zorg dat geen enkel feit over het hoofd wordt gezien
Voorbeeldprompt
Analyseer dit incident volgens het 5W1H-framework: - Who: Wie zijn de betrokken partijen? - What: Wat is er precies gebeurd? - When: Wanneer vond dit plaats? - Where: Waar heeft het plaatsgevonden? - Why: Waarom is dit relevant/gebeurd? - How: Hoe heeft dit zich afgespeeld?
Toelichting
Voorkom tunnelvisie in je onderzoek
Voorbeeldprompt
- Welke aannames maak je over het gedrag van de ondernemer? - Zijn die aannames eerlijk en juridisch goed onderbouwd? - Is er ruimte voor een andere lezing? - Waar baseer je dit advies precies op? (Rationale prompting)
Toelichting
Voor juridische stellingname
Voorbeeldprompt
Beoordeel deze zaak volgens het SATO-framework: 1. Standpunt: Wat is ons juridische standpunt? 2. Argument: Welke argumenten ondersteunen dit standpunt? 3. Tegenargument: Welke tegenargumenten zijn te verwachten? 4. Oordeel: Hoe weerleggen we de tegenargumenten en wat is de conclusie?
Toelichting
Identificeer zwakke plekken
Voorbeeldprompt
Bekijk dit advies voor herstructurering: - Welke risico's zijn onderschat of te optimistisch? - Wie zou bezwaar kunnen maken, en op welke gronden? - Welk relevant scenario is nog niet meegenomen?
Toelichting
Simuleer de wederpartij of rechter
Voorbeeldprompt
De Rechter: Lees dit concept-verzoekschrift als een kritische kantonrechter. Welke onderdelen zijn niet overtuigend of missen onderbouwing? De Wederpartij: Reageer als een boze en zenuwachtige cliënt die de procesrisico's te laat tot zich heeft laten doordringen.
Toelichting
Voor complexe dossiers
Voorbeeldprompt
Prompt 1: Identificeer de kernvragen in dit huurgeschil. Prompt 2: Welke artikelen uit boek 6 & 7 van het BW zijn hierop van toepassing? Prompt 3: Pas deze artikelen toe op de feiten en geef een voorlopige conclusie.
Toelichting
Stem je boodschap af op de ontvanger
Voorbeeldprompt
- Publiek: Ondernemer zonder juridische achtergrond, wel commercieel ervaren. - Toon: Professioneel maar toegankelijk, zonder juridisch jargon. Schrijf een e-mail die de cliënt informeert over de risico's zonder hem onnodig ongerust te maken.
Toelichting
Explain Like I'm 5 (maar dan professioneel)
Voorbeeldprompt
Leg het concept van aansprakelijkheid bij productdefecten uit alsof je het aan iemand uitlegt zonder juridische achtergrond. Gebruik heldere taal en concrete voorbeelden.
Toelichting
Start met de conclusie
Voorbeeldprompt
Schrijf een advies volgens het Pyramid Principle: 1. Begin met de conclusie/advies (wat moet de cliënt doen?) 2. Geef de belangrijkste argumenten (waarom?) 3. Werk elk argument uit met onderbouwing 4. Voeg ondersteunende details toe
Waarom dit werkt
Cliënten willen direct het antwoord weten, niet eerst de hele analyse lezen.
Toelichting
Deugdelijk, Gemotiveerd, Rechtskundig
Voorbeeldprompt
Geef advies volgens het DGR-framework: 1. Deugdelijk: Wat zijn alle relevante feiten en omstandigheden? 2. Gemotiveerd: Onderbouw je advies met wetsartikelen en jurisprudentie 3. Rechtskundig: Wat is de juridisch correcte conclusie en wat raad je aan?
Toelichting
Creatieve ideegeneratie
Voorbeeldprompt
- Brainstorm juridische mogelijkheden voor dit geschil. Denk breed en creatief, haalbaarheid komt later. - Brainstorm verschillende manieren om het team mee te krijgen in de volgende verandering: [beschrijving].
Toelichting
Laat de AI jou helpen denken
Voorbeeldprompt
Help me deze bedrijfsovername goed doordenken door me vooraf de juiste vragen te stellen. - Begin met wat jij denkt dat de kernvraag is in deze deal.
Toelichting
Bekijk het van alle kanten
Voorbeeldprompt
- Analyseer dit conflict afzonderlijk vanuit de grootaandeelhouders, de kleinere aandeelhouders en het bestuur. - Gaat het vooral om macht en invloed, of verschillen ze echt van mening over waar het bedrijf naartoe moet? (Alternatieve interpretatie)
Toelichting
Laat de AI de perfecte prompt schrijven
Voorbeeldprompt
Ik wil een grondige analyse van dit arbeidsconflict. - Voordat je de analyse maakt: schrijf eerst een gedetailleerde, gestructureerde prompt die ik zou moeten gebruiken om de best mogelijke analyse te krijgen. - Leg uit waarom deze prompt effectiever is.